„…Miał to być spektakl pierwszy, ale taki, w którym można by zamknąć swoje życie, robiony ze wszystkich sił… ”
Na początku nowego tygodnia z uśmiechem na ustach przyznaję, że bardzo się cieszę, że tak wartościowe publikacje trafiają w ręce świadomego czytelnika. Uwielbiam teatr i jako lektor – czytanie Pisma Świętego.
Autor monografii przypomniał słynne zdanie Juliusza Osterwy o tym, że „teatr stworzył Bóg dla tych, którym nie wystarcza kościół”, po czym wyjaśnił, że książka poświęcona jest twórcom przekraczającym granice teatru i wkraczającym w „domenę liturgii”, „nawiązującym do szeroko pojętej strefy sacrum, do spraw ostatecznych”. Głos, gra świateł i odpowiednia barwa wpływają na słuchacza. To też każdy kierowca, któremu radio towarzyszy w podróży.
Kiedy dostrzegamy elementy duchowości w literaturze zaczynamy zastanawiać się też nad swoim życiem. Te metafory, porównania, określone zagadnienia, a także odniesienia do dawnych czasów wyznaczają kierunek. Autor dysponuje unikalną wiedzą, pozwalającą mu rozpoznać w dziele teatralnym kody liturgiczne. Przypomina powstałe w XX wieku teksty i spektakle. Dysponuje wyjątkową wrażliwością na metafizyczny wymiar sztuki, w szczególności kwestie związane ze śmiercią człowieka i końcem świata.
Nienasycenie teatru, zrozumienie jego ograniczeń, nierzadko powodowało, że artyści starali się wniknąć w dziedzinę znacznie przekraczającą jego kompetencje. Książka zaczyna się od tekstów poświęconych Reducie i najważniejszym osobom ją tworzącym. Mieczysław Limanowski, to postać szczególna – prof. geologii i prof. teatru. W geologię i teatr Limanowski wmieszał jeszcze tchnienie ducha i tak rodziła się – Reduta.
Kolejny tekst dotyczy bractwa Genezja, które po wojnie zamierzał powołać Juliusz Osterwa. Osterwa mówił o kolejnych szczeblach poszukiwań, na które wkraczać będzie jego zespół. Twierdził, że trzeba zacząć od teatru realistycznego, następnie teatr poetycki, a ostatnim – misteria. Osterwa dostrzegł kolejny szczebel – liturgię mszy. Osterwa uczył aktorstwa i grał główne role na czołowych polskich scenach.
W Reducie religijny wątek pojawił się wielokrotnie. Podczas okupacji założyciel Reduty uczył aktorstwa m. in. Karola Wojtyłę. Msza wkracza w świat widowisk. Inny fragment książki poświęcony jest Mironowi Białoszewskiemu – tu autor próbuje się zmierzyć z problemem nieortodoksyjnej religijności poety. „Leczenie mszą” – przenikało jego codzienność.
Kolejne pojawiające się w książce nazwiska to: Jerzy Nowosielski i Helmut Kajzar. Prace malarskie Nowosielskiego nie miały szans na oddźwięk, dlatego Teatr lalkowy był dla niego środkiem na przeżycie. Helmut Kajzar zaczął od Teatru 38. Marzenia jego się spełniły i w krakowskim teatrze realizował kolejne premiery.
Tadeusz Różewicz przyjaźnił się z Nowosielskim i poznał Kajzara. Kolejne rozdziały książki odnoszą się do śmierci. Są wyrazem pamięci wobec zmarłych przyjaciół. Marcin Jarnuszkiewicz i Zbigniew Osiński byli nauczycielami autora Tadeusza Kornasia. Ważną osobą dla autora był również Kazimierz Mikulski.
Czwarte wspomnienie autor wiąże z Robertem Pożarskim (zmarł na COVID). Autor publikacji to prof. UJ pracuje w Katedrze Teatru i Dramatu na Wydziale Polonistyki w Krakowie. Opublikował wiele książek. Był członkiem kolegium redakcyjnego kwartalnika „Teatr Lalek” (2016 – 2024).
Kościół, teatr i życie – wszak je też pokochał sam Jan Paweł II – Karol Wojtyła – młody chłopak, student i prawdziwy mistrz recytacji. Moim zdaniem, jako skromnego odbiorcy tematu zwracam uwagę na sprawy związane z elementami języka, odpowiednią prezentacją, spokojną wypowiedzią i najważniejsze – temat dla mnie musi być precyzyjny. Kiedy jest prosto i konkretnie nie gubimy się.
Przypomnijmy, że dr hab. Tadeusz Kornaś, prof. UJ - pracuje w Katedrze Teatru i Dramatu na Wydziale Polonistyki. Opublikował m. in. książki: Włodzimierz Staniewski i Ośrodek Praktyk Teatralnych „Gardzienice” (2004), Aniołom i światu widowisko (2009), Schola Teatru Węgajty. Dramat liturgiczny (2012), Apologie. Szkice o teatrze i religii (2017). W latach 1997-2009 był redaktorem Gazety Teatralnej „Didaskalia” (w latach 2004-2008 redaktorem naczelnym). Od roku 2016 jest członkiem kolegium redakcyjnego kwartalnika „Teatr Lalek”.
Życie – odrobina wyobraźni – duchowość i nasze postrzeganie świata, na te wszystkie elementy należy zwrócić uwagę – codziennie. 😉
Gorąco polecam
Katarzyna Żarska
https://zarska18.blogspot.com/
Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
Premiera: 26.05.2025 r.
Wydanie I
Oprawa: twarda
Projekt okładki: Maria Jaszczuk
Liczba stron: 334
(nowość wydawnicza) w mojej prywatnej biblioteczce
Komentarze
Prześlij komentarz