„…Coś nam smakuje lub nie smakuje. Czasami nie przywiązujemy do tego wagi. Ilekroć coś smakujemy, dokonujemy osądu…”
W serii krótkich, błyskotliwych esejów Jehanne Dubrow zastanawia się nad naturą być może najbardziej intymnego zmysłu. Prowadząc nas przez pięć podstawowych smaków, tłumaczy, jak każdy z nich wpływa na nasze postrzeganie rzeczywistości.
Jehanne Dubrow łączy osobiste doświadczenia z rozważaniami nad literaturą, muzyką, sztuką, tekstami religijnymi i filozoficznymi. Rozważania prowadzone są od zanurzonych w herbacie magdalenek przez cukiernice pędzla Cézanne’a, po słodko - kwaśne sonety Szekspira i grzybobranie Mickiewicza. Widzimy, jak z doznania zmysłowego smak przeobraża się w metaforę ludzkiego doświadczenia.
Autorka książki ma na swoim koncie tomy poetyckie i książki non-fiction, w tym poświęcone zapachom pod tytułem throughsmoke: an essay in notes (2019). Publikowała swoje wiersze i eseje m.in. na łamach „Poetry”, „The Academy of American Poets”, „The New York Times Magazin” i „The New England Review”. Jest założycielką oraz redaktorką czasopisma „Cherry Tree”, a także laureatką licznych nagród literackich. Uczy kreatywnego pisania na University of North Texas.
Zmysł SMAKU to jeden z największych skarbów ludzkiego ciała. Samki odbierane przez umysł mają swój początek w ciele. Po wyjściu z okresu niemowlęctwa sami zaczynamy podejmować decyzje kulinarne. Po smaku poznajemy tożsamość narodową. Jak mówi Francuz Brillat – Savarin: „…Powiedz mi, co jesz, a powiem ci, kim jesteś”. To także jego specyficzna kultura jedzenia. Składniki pokarmowe stają się częścią naszych komórek, ruchu, naszych myśli.
Na języku jest wiele „brodawek”, a każda brodawka zawiera w sobie kubki smakowe, a w nich znajdują się pory, przez które komórki smakowe i nerwy wyczuwają różne smaki tego, co jemy. Receptory wyczuwają każdy z pięciu smaków: słodki, kwaśny, słony, gorzki i umami. Degustację rozpoczyna się od wzroku (jemy oczami).
„Smakować w pełni to w pełni żyć” – w swoich wspomnieniach pisze Kate Christensen. Wiele emocji towarzyszy każdej degustacji. Nazwa 5 smaku „umami” – pochodzi od japońskiego słowa umai czyli pyszny – wiąże się z naszą zdolnością do rozpoznawania w jedzeniu obecności soli zw. glutaminianami.
Poetka Joy Harjo twierdzi, że całe życie dzieje się „przy kuchennym stole”. Stół to centrum wszystkich naszych drobnych smaków i radości. Stół kuchenny wszystkich zrównuje, nikt nie siedzi wyżej od innych.
Smaki kojarzymy z dzieciństwem. Ciasto drożdżowe u babci, dobra malinowa czy lipowa herbata. Przedstawicielem słodkości jest miód. Bardzo zdrowy, szczególnie miód z nektaru drzew manuka (ma właściwości lecznicze). Miód jest niczym bałtycki bursztyn, zawiera w sobie światło słoneczne – to złocisty płyn – piękna kompozycja smaku, nektaru, słodyczy, zdrowia.
Smak KWAŚNY – często kojarzymy go z niedojrzałym agrestem – smakuje, jak kwaśne winogrona. Kwaśny smak cytryn, limonki. Malarze też często portretowali cytrynę. Cytryna – owoc nietrwały jednak malarze malując potrafili ją unieśmiertelnić. Np. martwa natura van Gogha – „Martwa natura z pomarańczami, cytrynami i niebieskimi rękawiczkami”. Kwaśność może być metaforą czyjegoś usposobienia. Ktoś jest w kwaśnym nastroju…
Smak SŁONY. Słone są łzy, sól, pot. Dla starożytnych Rzymian rozsypanie soli oznaczało zły omam. Diabeł nienawidzi soli i dlatego dodaje się ją do wody święconej. Sól konserwuje. Soli dodaje się do potraw dla smaku. Zbyt dużo soli, powoduje, że przez długi czas odczuwamy nieustannie pragnienie.
Smak GORZKI. To gorzki smak herbaty, gorzka czekolada, gorzki smak ziół.
UMAMI – piąty smak. Tu kojarzy nam się matka karmiąca własnym mlekiem małe dziecko – bobasa, zawiniętego w kocyk. Tak wiele jest obrazów Madonny z Dzieciątkiem.
Są różne zapachy i smaki np. serów, którego głównym składnikiem jest mleko, połączone z bakteriami, solą, enzymami. Specyficzny smak pokarmów, które lubimy i cenimy. Następnie grzyby. Już grzybobranie opisywał Mickiewicz w „Panu Tadeuszu”.
Charakterystyczny smak bulionu. Publikację kończy Digestif – czyli wziąć do swego wnętrza to, co kochamy. Dobrze jeśli nasze gusta smakowe są zgodne z gustami osób, które kochamy. Często smaki kojarzą Nam się z dzieciństwem.
Gorąco polecam i życzę wszystkim SMACZNEGO 😉
Katarzyna Żarska
https://zarska18.blogspot.com/
Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego/ Bo .wiem
Premiera: 17.05.2025 r.
Oprawa: miękka
Przekład: Aleksander Gomola
Liczba stron: 160
(nowość wydawnicza) w mojej domowej biblioteczce
Komentarze
Prześlij komentarz